شيوه هاي نوين استفاده بهينه از ضايعات تخم مرغ

چهارمين سمپوزيوم ملي بهداشت و بيمار يهاي طيور- شهركرد

ابوالفضل غني يي 1، محمد صادق مددي 1

-1 رزيدنت بيماري هاي طيور دانشكده دامپزشكي دانشگاه تهران

خلاصه:

گسترش روزافزون جمعيت و محدود بودن منابع در دسترس انسان از جمله محيط زيست، تغييراتي در الگوي مصرف ايجاد

نموده است . اين مساله صنايع مختلف را بر آن داشته تا نگاه دقيق تري در استفاده از منابع خود داشته و به فكر چاره جويي

براي پسم اندهاي توليدي خود باشند تا ضمن رهايي از خطرات بالقوه اين پسماندها براي محيط زيست، در صورت امكان

دوباره اين مواد را به چرخه توليد بازگردانند . صنعت طيور نيز از اين قاعده مستثني نمي باشد. يكي از عناصر مهم توليدي

در مرغهاي تخمگذار، تخم مرغ مي باشد. پوسته بعنوان بخشي كه منابع و انرژي زيادي صرف تشكيل آن مي گردد، جز

پسماندهاي اين صنعت محسوب شده و مصرف بهينه اي ندارد . امروزه با گسترش تكنولوژي، در قالب طرح هايي، از پوسته

تخم مرغهاي مصرف شده، كربنات كلسيم استخراج شده و در صنايع مختلف از جمله صنعت كاغذ و تهيه پلاستيك

استفاده مي شود . زرده و سفيده تخم مرغ هايي كه از چرخه مصرف انساني يا اهداف جوجه كشي خارج مي گردند جزء

ضايعات اين صنعت محسوب مي شوند. لذا تلاشهايي براي بازيابي اين اجزا و استفاده بهينه از آن ها انجام گرفته است . در

اين مقاله سعي شده تا ضمن تبيين موضوع، نحوه ا ين فراوري ها توصيف گرديده و منافع و مشكلات احتمالي موجود در

اين مسير تشريح گردد.

كلمات كليدي: ضايعات تخم مرغ، استفاده بهينه

مقدمه:

در شرايط كنوني كه توجه بسياري به استفاده بهينه از منابع در اختيار بشر بخصوص محيط زيست ايجاد شده است، كليه

صنايع بايستي نگا ه دقيقي در استفاده از منابع موجود و حجم ضايعات توليدي داشته باشند . ديگر نمي توان مواد زايد

حاصله را بطور رايگان در زمين دفن كرد . اين گونه انهدام مواد زائد علاوه بر خطرات زيست محيطي، ممكن است ناقل

بيماري هايي به انسان و يا حيوانات نيز باشند . مديريت منابع و بازيافت آن ها نكات كليدي مي باشند كه توجه بسياري از

محققين را به خود جلب كرده است . آن چه كه قبلا بعنوان مواد زائد تلقي مي شد امروزه به تركيبات اوليه تجزيه شده كه

ثابت شده خيلي از آن ها مواد ارزشمندي مي باشند. روزانه كمپاني هاي توليدي تخم مرغ بالغ بر يك ميل يون تخم مرغ

توليد مي كنند كه در اين روند مواد زائد زيادي نيز توليد مي گردد. در بسياري از كشورها از بين بردن پوسته هاي تخم مرغ

و سيني هاي كاغذي هزينه زيادي را به توليد كنندگان تحميل مي كند . طبق قوانين برخي كشورها ضروري است كه اين

گونه مواد سوزانده شوند تا ا ز خطرات احتمالي آنها براي انسان و حيوانات پيشگيري شود . راه حلي در كشورهاي اروپايي

مطرح شده تا با استفاده از سيني هاي كاغذي بعنوان سوخت براي سوزاندن پوسته هاي تخم مرغ به گونه اي اقدام گردد

كه خطري براي محيط زيست نداشته باشد ( 3). تيمي از دانشگاه جورجيا روش تف كيكي جديد براي استحصال كربنات

كلسيم از پوسته تخم مرغ براي مصارف تجاري در مقياس پايلوت ارائه كرده اند . اين پروژه اكنون مراحل نهايي شدن را

سپري مي كند . اين پروسه شامل يكسري ايستگاههاي شستشو مي باشد كه به شدت ساختار پوسته را بهم ميريزد كه در

(counter-current) نتيجه كربنات كلسيم از غشاها جدا ميگردد. پوسته هاي تخم مرغ خرد شده و تحت جريان متقابل

آب قرار گرفته تا تفكيك غشاها را از بخش معدني تسهيل نمايد . طي اين روند پوسته هاي سبك تر شناور مانده، در حالي

كه كربنات كلسيم در ته ظرف باقي مي ماند. استحصال كربنات كلسيم از پوسته هاي تخم مرغ نه تنها نياز به دفن اين مواد

را مرتفع ميكند بلكه تا حدودي جايگزين كربنات كلسيم معدني خواهد بود. اين ماده كاربرد وسيعي در ساخت پلاستيك و

چهارمين سمپوزيوم ملي بهداشت و بيمار يهاي طيور- شهركرد

504

كاغذ دارد . كربنات كلسيم همچنين مي تواند در تركيبات كاغذ و پلاستيك بكار رفته و مصرف محصولات پتروشي مي را

كاهش دهد ( 2). بازيافت مواد زائد حيواني بعنوان منبعي غيرمرسوم مدت زمان طولاني است كه به شيوه اي عادي تبديل

شده است . مخصوصا در كشورهاي در حال توسعه، هزينه بالاي واردات مواد غذايي، ضرورت استفاده از مواد غذايي

غيرمرسوم را توجيه مي كند تا بدين وسيله از هزي نه هاي مربوط به پرورش كاسته شود . منبع پروتئيني مانند محصولات

فرعي حاصل از هچري را مي توان بعنوان منبع پروتئيني در جيره غذايي مرغان گوشتي، خروس ها و مرغان تخمگذار وارد

نمود( 1). بطور كلي ضايعات حاصل از پرورش طيور را مي توان بعنوان بخشي از غذا در تركيب جيره وارد كرد. البته روشن

ميباشد كه در اين موارد بايستي كليه نكات بهداشتي رعايت گردد تا منجر به بروز مشكل در پرنده نگردد . اين گونه مواد

منبع خوبي از پروتئين خام، كلسيم و فسفر محسوب مي شوند. هر چند اين گونه مواد از نظر انرژي منبع خوبي محسوب

هنگامي كه به (Dehydrated poultry waste) نميگردند. در برخي مطالعات مشخص شده كه ضايعات دهيدره طيور

جوجه هاي گوشتي داده شده، منجر به كاهش سرعت رشد و بازده غذايي گرديده است . بنابراين تاكيد بيشتري به استفاده

از اين گونه مواد در جيره هاي مرغان تخمگذار نسبت به گوشتي ها و جوجه هاي بو قلمون وجود دارد . داده هاي حاصل از

مطالعات تجربي نشان مي دهد كه ميتوان تا 15 % از اين گونه مواد در جيره غذايي مرغان تخم گذار اضافه كرد بدون آن كه

.( تغييراتي در توليد، بازده غذايي يا اندازه تخم مرغ ايجاد كند( 1

نتيجه گيري و بحث:

با توجه به خطرات بالقوه باق يمانده هاي مواد زائد حاصل از پرورش طيور و نيز توجه به اين نكته كه اين گونه مواد منبع

غني از موادي مي باشند كه در صورت استحصال علاوه بر كاهش هزينه ها، بخشي از مواد را دوباره به چرخه توليد

بازخواهد گرداند، ضروري است كه چاره اي اصولي براي ضايعات پرورشي در صنع ت طيور كشور انديشيده شود . ساليانه

حجم عظيمي از منابع و انرژي در اثر عدم بهره وري كافي عملا از چرخه مصرف خارج مي گردد . كارهايي در اين زمينه در

كشور در حال انجام مي باشد اما حجم كارهاي انجام گرفته با توجه به گستردگي صنعت طيور كشور ناچيز مي باشد كه

ضروري است مسئولين اجرايي نسبت به حمايت از چنين اقدامات و ترغيب توليدكنندگان به اين گونه كارها اقدام نمايند.

منابع:

1-F. E. Cunningham, Using dehydrated poultry waste in poultry rations, agricultural and

environment, volume 3,1976, pp 69-76

2-Poultry international, 2008

3-S. S. Abiola, E. K. Onunkwor, Replacement value of hatchery waste meal for fish meal in layer

diets, bioresource technology, volume 95, 2004, pp: 103-106.

New ways with egg wastes

Ghaniee, A. Madadi, M S.

Abstract:

Rapid growth of population and limited resources available for human uses caused alteration in use

of these resources. And so industries have changed their use of these materials and are trying to

find an optimal solution for wastes to be free of the potential risks of these materials and recycle

them in production cycle. An important productive factor in layers is egg. A lot of energy and

materials are uses in formation of eggshell, however, it is a waste and has no remarkable use. With

development of technology, there are many suggestions for egg wastes including extraction of

calcium carbonate from them. Extracted calcium carbonate has many uses including in paper and

nylon industries. White and yolk of eggs have human and hatching uses. Those eggs that excluded

from this process are waste. Therefore, there are many efforts to recycle them in optimal use.

In current study, we try to present the subject, and describe these processes and advantages and

disadvantages in this process.

Key words: egg wastes, optimal use