بهداشت واصول استفاده ازمواد ضدعفوني كننده

ماخذ: اينترنت، دانشكده ايالتي مي سي سي پي    WWW.MSState.edU  

 

بيماري وآلودگي هاي عفوني درصنعت طيوربخصوص بخش هچري مشكل عمده اي به شمار

مي‌روند. خوشبختانه آلودگي‌هاي ميكروبي ازطريق اعمال مديريتي صحيح وروش هاي بهداشتي مي‌توانند كنترل شوند.

«ميكروارگانيسم‌ها» همه جا هستند. تعدادي بطور نسبي مضر بوده ولي بقيه بطور قابل ملاحظه‌اي بيماريزا مي‌باشند. بعضي ميكروارگانيسم‌ها براحتي ازبين مي‌روند درحاليكه بقيه آنها به سختي از بين مي‌روند.  قاعده و روش كلي اين است:

«اگر ميكرو ارگانيسم‌ها تهديدي براي سلامتي طيور هستند، همه آنها را ازبين ببريد»

فهم اصطلاحاتي كه براي كنترل ميكروبي بكارمي روند، جهت انجام اعمال صحيح كنترلي بيماريها لازم است. سه اصطلاح كه بطورمعمول بكار رفته و عموما“ درك آنها اشتباه رخ مي‌دهد عبارتند از:

1-استريليزاسيون: تخريب همه فرم‌هاي عفوني و تكثيري همه ارگانيسم‌ها (باكتري، قارچ، ويروس و غيره …..)

2-ديزانفكتاسيون: تخريب همه فرم‌هاي رويشي ميكرو ارگانيسم ها، اسپورها تخريب نمي‌شوند.

3-بهداشـت: كاهش تعدادميكرو ارگانيسم هاي بيماريزا درسطحي كه آنها قادربه ايجاد بيماري تهديدكننده براي ميزبان‌شان نباشند.

                   

 بهداشت sanitation                     

ضدعفوني نمودن Disinfection

استريل نمودن sterilization

بيشتر پرورش‌دهندگان طيور فكرمي‌كنند بعلت استفاده از مواد ضدعفوني‌كننده، محيطي استريل بوجود آورده اند، درحاليكه آنها در بهترين حالت يك وضعيت بهداشتي را بوجود آورده‌اند.

تميزي كامل سطوح به ميزان زيادي از تعداد ارگانيسم‌هاي ميكروبي مي‌كاهد و اين كار قبل از استفاده از مواد ضدعفوني‌كننده لازم است. موقع ضدعفوني‌كردن، مواد آلي بعنوان محافظ ميكرو ارگانيسم‌ها عمل كرده و از تاثير مواد ضدعفوني‌كننده جلوگيري مي‌كنند. همه مواد دفعي كود، گرد و غبار تخم‌مرغ‌هاي شكسته و…. بايد از روي سطوح موردنظر برداشته شوند. اين عمل توسط آب‌گرم، موادشوينده و وسايل مورد لزوم صورت مي‌گيرد. توجه لازم به انتخاب نوع ماده شوينده تغييرات سختي آب، شوري و ph  آن داشته باشيد.

همه مواد ضدعفوني‌كننده براي هر وضعيتي مناسب نيستند. موقع انتخاب موادضدعفوني‌كننده موارد ذيل را درنظرداشته باشيد:

1- نوع سطحوح                 2- ميزان تميزي سطوح موردنظر        3- نوع ميكروارگانيسم هايي كه

مي خواهيدازبين بروند        4- ماندگاري موادبكاررفته درسطوح و وسايل موجود      5- محدوده زماني موردنظردرطي عمل ضدعفوني كردن      6- تداوم اثرماده ضدعفوني كننده موردنظر

اگر سطح موردنظر عاري ازمواد آلي بوده و تداوم اثر موادضدعفوني‌كننده ضرورتي نداشته باشد،

تركيبات آمونيم چهارتايي وتركيبات هالوژي ممكن است بطور موثري بكار برده شوند، فنل هاي چندتايي يا موادحاصل از ذغال سنگ  مي‌توانند استفاده شوند.

3- بهتر است تميز نمودن و ضدعفوني كردن وسايل و… بروش‌هاي متفاوتي صورت گيرد. تعدادي از توليدكنندگان مواد ضدعفوني‌كننده، محصولات‌شان را براساس آساني كاربرد، اقتصادي 

بودن‌شان و طرز استفاده يكسان‌شان ارائه مي‌كنند. اگر اين محصولات استفاده مي شوند، مطمئن شويد آنها همه اثرات ضدعفوني‌كننده مورد نظر را دارند.

4- تاثير محلولهاي ضدعفوني‌كننده، بطورمعمول، موقع استفاده با آب‌گرم درمقايسه با آب سرد افزايش مي‌يابد. محلول‌هاي (داغ) تاثير مواد ضدعفوني‌كننده را ممكن است كاهش دهند و يا وضعيت پخته‌اي را در پروتئين‌هاي باقي مانده روي سطوح بوجود آورند.

5- در صورت امكان، همه سطوح قبل از استفاده دوباره خشك شوند. خشكي سطوح ازتكثير،گسترش و جابجايي ارگانيسم‌هاي بيماريزا جلوگيري مي‌كند.

در انتخاب ماده ضدعفوني‌كننده، ميزان تاثيرآن بر روي جنين تكامل يافته و محيط هچري بايد مدنظر باشد. وقتي تخم‌مرغها وارد هچري مي شوند درمرحله حساس تكاملي هستند و اگر با بخارهاي شيميايي مواجه شوند بشدت متاثرمي شوند.

تخم‌مرغ در محيط كاملا“ استريل توليد نمي‌شود و هميشه مواجه با يكسري ميكروب‌هايي است كه مي‌توانند از تبديل جنين به جوجه قوي و سالم جلوگيري كنند. خوشبختانه طبيعت تعدادي 

سدحفاظتي (نظيركوتيكول، پوسته …. ) براي جنين بوجودآورده است. پرسنل هچري نبايد عملي انجام دهندكه با سيستم دفاع طبيعي تخم‌مرغ تداخل داشته باشد و درجمع‌آوري و نگهداري تخم‌مرغ بايد روش‌هايي بكارگرفته شوند تا اين سيستم دفاعي تحت تاثير قرار بگيرد.

انتخاب دقيق نوع ماده ضدعفوني‌كننده مي‌تواند اهداف استفاده شده را برآورده سازد.

بطوركلي ضدعفوني‌كننده‌ها به 7 گروه عمده تقسيم مي‌شوندكه به ترتيب ذيل مي‌باشند:

1- الكل‌ها                    2- تركيبات اكسيدكننده          3- هالوژنها        4- آلوئيدها

5- تركيبات آمونيوم چهارتايي       6- موادحاصل از قطران ذغال سنگ    7-تركيبات فنلي

ازميان گروه‌هاي مختلف مواد ضدعفوني‌كننده كه در دسترس هستند، تركيبات چهارتايي آمونيوم براي جوجه‌كشي، فنل ها و آموئيدها جهت سالن‌هاي مرغداري مناسب بوده و هالوژن‌ها بسيار موثر در سيستم‌هاي آبي و تجهيزات غيرفلزي مي‌باشند.

هر ماده ضدعفوني‌كننده بيشترين تاثير خود را موقعي داردكه فقط درجاي صحيح خود استفاده شود. موقع استفاده از مواد ضدعفوني‌كننده، جهت بالابردن حداكثر تاثيرآنها موارد ذيل بايد درنظرگرفته شود:

1- تعداد كمي مواد ضدعفوني‌كننده، روي اجرام عفوني بلافاصله اثر مي‌كنند ولي بطور معمول مدت زماني لازم است تا ماده ضدعفوني‌كننده با ارگانيسم عفوني باندشده و اثرتخريبي خودش را ظاهر سازد. اين مدت زمان كافي كه بطور معمول 30 دقيقه است را درنظر داشته باشيد يا اينكه ماده ضدعفوني متفاوتي را انتخاب كنيد.

2- ميزان تاثيرماده ضدعفوني‌كننده بر ميكرو ارگانيسم‌هاي عفوني موجود را درنظر داشته باشيد.

بعنوان مثال اگرهچري دچار مشكلي با ويروس خاصي شده باشد، ماده ضدعفوني‌كننده انتخاب شده بايد بر عليه همان ويروس موثر باشد. خشك نگهداشتن پوسته تخم‌مرغ ها، جهت جلوگيري از آلودگي بيش از حد ميكروبي و نفوذ ميكروب از سطوح تخم‌مرغ لازم است. بدون وجود محيط آبي، ميكرو ارگانيسم‌هاي خطرزا شانس كمتري جهت حمله به پوسته و عفوني‌كردن جنين دارند، بنابراين از طريق سطح تخم‌مرغ ها، موقع انتقال آنها ازمحيط گرم به محيط سرد بايد جلوگيري شود.

نيازهاي جنين قبل ازشكستن پوسته، ‌همانهايي است كه جوجه بعد از آمدن از تخم مرغ دارد. آنها به گرما، رطوبت وكيفيت بالاي منبع هوايي نياز دارند و توسط گازهاي مضرحاصل از مواد شيميايي كه بطور معمول داخل يا اطراف دستگاه هچري يافت مي‌شوند، تحت تاثيرقرار مي‌گيرند، هرچندكه ميزان جوجه درآوري ممكن است تحت تاثير قرار نگيرد ولي كيفيت جوجه‌هاكاهش مي‌يابد. بعنوان مثال بخارهايي كه در اثر استفاده ناصحيح ضدعفوني‌كننده‌هاي فنلي ايجاد مي‌شود باعث ايجاد تغييراتي در ماهيت پروتئين‌هاي تخم‌مرغ شده و ميزان جوجه درآوري وكيفيت جوجه راكاهش مي‌دهند.

سطوح تميز شده و عاري از اجرام عفوني براحتي مي‌توانند آلوده شوند. پرسنل جوجه‌كشي بايد توجيه شوندكه مي‌توانند منبع اصلي ورود آلودگي دوباره، از طريق لباس، دست و اجزاي بدن و وسايل‌شان باشند.

گذاشتن موادضدعفوني‌كننده در قسمتهاي مناسبي ازجوجه‌كشي جهت ضدعفوني دستها وكفشها لازم است روپوش‌هاي آزمايشگاهي وكلاه بطور عمده‌اي شيوع ارگانيسم‌هاي بيماريزا را كاهش مي‌دهند. كم‌كردن رفت و آمد پرسنل جوجه‌كشي از طريق جداكردن وظايف پرسنل در قسمتهاي مختلف جوجه‌كشي مي‌تواند پخش ارگانيسم‌ها را كاهش دهد.

انتقال بيماري توسط پرسنل هچري يك تهديد دائمي است. روش‌هاي كنترلي ثابت شده‌اي را بعنوان معيارهاي بهداشتي در نظر داشته باشيد و به تميزي ظاهري اكتفا نكنيد.

 

خصوصيات عمومي انواع موادضدعفوني كننده

الكل ها (ايزوپروپيل واتيل الكل)

1- فعاليت كشندگي وسيعي بر روي اجرام عفوني داشته، بر روي سطوح مخرب نبوده ولي خطر آتش گرفتن دارد.

2- بعلت تبخير، تداوم اثرمحدودي دارند

3- در حضور مواد آلي تاثيركمتري و محدودتري دارند.

4- برعليه اسپورهاي باكتري يا قارچي موثرنيستند.

5- تاثير عالي جهت ضدعفوني كردن وسايل و ابزاركوچك.

6- جهت استفاده عمومي گران هستند.

7- جهت تاثيرشان، بيشترغلظت‌هاي 95- 70% آنها استفاده مي‌شود.

هالوژن‌ها ( مواديد دارياهيپوكلريت ها)

1- واجد فعاليت كشندگي وسيع برعليه اجرام عفوني بوده ولي بر روي سطوح، مخرب مي باشند.

2- تاثير مجدد و در حضور مواد آلي محدود

3- تداوم اثرضعيف، سميت پائين اما ممكن است سطوح را رنگي كند.

4- بعنوان موادكشنده اسپورتوصيه نشده است.

5- در غلظت هاي پائيني براي ضدعفوني كردن وسايل كوچك و تميز موثر هستند.

6- قيمت پائين دارند ولي استفاده مكرر آنها لازم است.

 

تركيبات آمونيوم چهارتايي

1- جرم‌كشي پائين

2- داراي تاثيركشندگي برعليه اسپورها نبوده و برعليه فرم‌هاي رويشي باكتري، قارچ وويروس مؤثر است.

3- تاثيركم درحضورمواد آلي

4- تاثير محدود درحضورصابون، مواد شوينده و املاح آب سخت.

5- غيرمحرك، غيرمخرب و سميت پائين.

6- تداوم اثردرصورت الودگي دوباره پايين مي‌آيد.

7- ضدعفوني‌كننده خوب جهت استفاده درسطوح تميز.

8- قيمت پائين.

 

 

فنل ها (تكي ياچندتايي):

1- فعاليت جرم‌كشي وسيع ولي اثركشندگي روي اسپورندارد.

2- سميت پايين و خاصيت تخريبي پايين.

3- بسيار موثر در حضور مواد آلي .

4- تداوم اثرخوب و گاززا.

5- قيمت پايين تا متوسط.

 

موادحاصل از قطران زغال سنگ (كرزول اسيدكرسليك)

1- فعاليت جرم‌كشي وسيع، غيرموثر بر عليه اسپورها.

2- مخرب و سمي در غلظت‌هاي بالا

3- تداوم اثر بالا با بوي سنگين

4- تاثير بالا در حضور مواد آلي.

5- نامناسب جهت استفاده نزديك تخم‌مرغ ها يا جوجه‌ها بعلت گازهاي سمي حاصل از آن.

6- نسبتا“ گران.

 

آلوئيد ها(گلوتارآلوئيد)

1- فعاليت جرم كشي وسيع ،واحدتاثيركشندگي عليه اسپورهاوقارچ ها.

2- تاثيركم تامتوسط درحضورموادآلي

3- تداوم اثركم

4- سميت متوسط

5- قيمت متوسط

عوامل اكسيدكننده (پراكسيدهيدوژن،پرمنگنات پتاسيم):

1- خاصيت جرم‌كشي متوسط تا وسيع، تاثيركشندگي روي اسپورها ندارد.

2- درحضور مواد آلي تاثيري ندارد

3- مخرب درحد متوسط، سميت، محدود

4- تداوم اثر محدود يا ضعيف

5- بعنوان تميزكننده وگاززا بسيار با ارزش است.

6- قيمت متوسط